ဘာသာပြန်ဆောင်းပါး။ ။
ဧပြီ ၁၁ ရက်က စစ်ကိုင်းတိုင်းမှာ ကလေးငယ်တွေအပါအဝင်အနည်းဆုံးလူ ၃၀ ကျော်ဒဏ်ရာရပြီး လူ ၂၀၀ ဝန်းကျင်သေဆုံးခဲ့တဲ့လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနောက်ပိုင်း အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ကကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ နောက်ဆုံးအရိုင်းဆန်ဆန်လုပ်ရပ်ကို နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းက တာဝန်ရှိရှိရှုတ်ချခဲ့ပါတယ်။
အဲဒီမတိုင်ခင် ၁ ရက်ကလည်း ချင်းပြည်နယ်မှာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အနည်းဆုံးလူ ၉ ယောက်သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။
“၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီအာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံကအသက်တမျှအရေးကြီးနေတဲ့ နိုင်ငံရေးနဲ့လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာအကျပ်အတည်းအတွက် တာဝန်ယူမှုနဲ့ လူ့အသက်တွေကို စစ်တပ်က အလေးမထားဘူးဆိုတာ ဒီအကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုတွေက နောက်ထပ်အလေးပေးပြောနေပါတယ်” ဆိုပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနထုတ်ပြန်ချက်မှာပါဝင်နေပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ မြန်မာအာဏာသိမ်းစစ်တပ်က အရပ်သားတွေအပေါ် အသက်သေဆုံးစေတဲ့တိုက်ခိုက်မှုတွေတိုးလာတဲ့ နောက်ဆုံးဖြစ်ရပ်တွေဟာ အနောက်ကမ္ဘာကပြင်းထန်တဲ့စကားလုံးတွေထက် ရလဒ်ထွက်လာဖို့ မရှိပါဘူး။
လူအများရွေးကောက်ထားတဲ့အစိုးရအဖွဲ့ကိုဖြုတ်ချခဲ့တဲ့စစ်အာဏာသိမ်းမှု ၂ နှစ်ကျော်လာချိန် ပြင်းထန်တဲ့အသုံးအနှုန်းတွေထက် အရပ်သားတွေရဲ့ရုန်းကန်နေမှုကိုတုံ့ပြန်ဖို့ဦးတည်နေရမယ့် အရှေ့တောင်အာရှကမြန်မာ့အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေအပါအဝင် ကမ္ဘာကြီးက စိတ်အားထက်သန်မှုလျော့နည်းလာပါတယ်။
“ကမ္ဘာ့မတူကွဲပြားမှုတွေနဲ့ လက်နက်တွေထောက်ပံ့နေတာကြောင့် ဒီနေ့စစ်ကိုင်းကလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေအပါအဝင် မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့အပြစ်မဲ့ပြည်သူတွေကို တိုက်ခိုက်မှုတွေဖြစ်လာတာပါ။ ဒီလိုအစုလိုက်အပြုံလိုက်လူသတ်မှုတွေရပ်သွားဖို့ ကမ္ဘာ့ခါင်းဆောင်တွေ အားကောင်းတဲ့ပူးပေါင်းအရေးယူဆောင်ရွက်မှုတွေမလုပ်ခင် မြန်မာကလေးဘယ်နှယောက်သေပေးဖို့ လိုသေးလဲ” လို့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာအထူးကိုယ်စားလှယ် တွမ် အန်ဒရူးစ်က တွစ်တာမှာပြောပါတယ်။
အန်ဒရူးစ်ရဲ့အဆိုအရ မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာကြီးရဲ့မေ့လျော့ခံ စစ်ပွဲဖြစ်ပါတယ်။
တကယ်တော့ စစ်ဘက်နဲ့ဘဏ္ဍာရေး အကူအညီတွေတောင်းခံရာမှာ မြန်မာနိုင်ငံကစိတ်အားထက်သန်နေတဲ့ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေကို ငြင်းဆန်မှုတွေရှိနေချိန်မှာပဲ အနောက်ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတွေက ရုရှားကျူးကျော်မှုကိုခုခံနေတဲ့ ယူကရိန်းကိုတော့ နောက်ဆုံးပေါ်လက်နက်တွေထောက်ပံ့ပြီး လိုတမျိုး၊ မလိုတမျိုးဆက်ဆံတာ သိသာနေပါတယ်။
“ ပဋိပက္ခ ၂ ခုက လုံးဝဆင်တူယိုးမှားမဟုတ်ပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကိုလုံးဝလျစ်လျူရှုထားချိန်မှာ ယူကရိန်းနိုင်ငံကတော့ နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းကို မီးထိုးပေးထားနိုင်တာ သိသာနေပါတယ်” လို့ တက်စ်မားနီးယားတက္ကသိုလ်က နီကိုလပ်စ် ဖာရယ်လီက မကြာသေးခင်ကရေးထားတဲ့အက်ဆေးတခုမှာထည့်သွင်းပြောဆိုထားပါတယ်။
အကြောင်းရင်းတခုကတော့ ဒီမိုကရေစီအရေးခုခံနေသူတွေကို သိသာမြင်သာတဲ့၊ လူအများအမွှန်းတင်တဲ့ ခေါင်းဆောင်ကင်းမဲ့နေတာလို့ သူကအကြံပြုပါတယ်။ “ဖြုတ်ချခံခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ တခြားလူအများသိနိုင်ငံရေးသမားတွေဖမ်းဆီးခံထားရလို့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ခုခံနေတဲ့တပ်ဖွဲ့တွေမှာ လူအလွယ်တကူမှတ်မိတဲ့သူတွေရှိမနေဘူး” လို့ သူကရေးသားထားတာပါ။
အလားတူပါပဲ။ The Economist မဂ္ဂဇင်းရဲ့ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်မှာထုတ်ဝေတဲ့ဆောင်းပါးတခုမှာလည်း “ဒီခုခံမှုအသစ်က သြဇာတိက္ကမရှိတဲ့ခေါင်းဆောင်ကင်းမဲ့နေပါတယ်” လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ Frontier Myanmar သတင်းစာမှာလည်း “ယူကရိန်းသမ္မတဗိုလော့ဒီမျာ ဇီလန်စကီးနဲ့အလားတူအလွယ်တကူအသိအမှတ်ပြုနိုင်တဲ့ ပုံရိပ်ကင်းမဲ့နေခြင်းကလည်း နိုင်ငံတကာအထောက်အပံ့တွေစုဝေးရာမှာ ပိုမိုခက်ခဲစေပါတယ်” လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။
စစ်တပ်ကိုဆန့်ကျင်နေတဲ့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(အန်ယူဂျီ)ရဲ့ ယာယီသမ္မတ ဒူဝါလရှီးလကလည်း မြန်မာနိုင်ငံပြင်ပမှာ သိသူမရှိသလောက်နီးပါးပါ။
ခုခံရေးခေါင်းဆောင်အများအပြားဟာ လူသိများမှုထိုးတက်လာလိုက်၊ ကျသွားလိုက်ပါ။ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းလတွေမှာ ချင်းလူမျိုးဆရာဝန်နဲ့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်(အန်အယ်လ်ဒီ)ပါတီရဲ့စည်းရုံးရေးမှူးဖြစ်တဲ့ ဒေါက်တာဆာဆာက စစ်တပ်ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုအတွက် ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူဖြစ်လာပေမဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှစ်ကစပြီး လူသိများမှုကျဆင်းလာပါတယ်။
“အန်ယူဂျီမှာ ဒေါက်တာဆာဆာရဲ့အခန်းကဏ္ဍက ထင်သာမြင်သာကိုပျောက်လာပါတယ်။ နိုင်ငံတကာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး ဝန်ကြီးဖြစ်နေသေးပေမဲ့လည်း အန်ယူဂျီရဲ့သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွေနဲ့ အခမ်းအနားတွေမှာ ထင်သာမြင်သာပါဝင်ခြင်းမရှိတော့သလို နိုင်ငံခြားအစိုးရတွေနဲ့တွေ့ဆုံမှုတွေကို တက်ရောက်လာလည်း နည်းလာပါတယ်”လို့ နိုဝင်ဘာလမှာ Frontier Myanmar ကဖော်ပြပါတယ်။
ကာလရှည်ကြာတက်ကြွလှုပ်ရှားသူဖြစ်ပြီး နောက်ထပ်လူအများသိဒီမိုကရေစီလိုလားတဲ့ပုံရိပ်တခုဖြစ်တဲ့ မင်းကိုနိုင်ဟာလည်း အာဏာသိမ်းပြီးလပိုင်းတွေမှာ ထင်ပေါ်ခဲ့ပေမဲ့ သိပ်မကြာခင်မှာပဲ ရှေ့တန်းလှုပ်ရှားမှုတွေကနေ သူက ကိုယ်ပိုင်ဆန္ဒနဲ့ပဲ နောက်ဆုတ်သွားတယ်လို့လည်း ဖော်ပြပါတယ်။
အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ရဲ့ပစ်မှတ်ဖြစ်ဖို့ပိုများလို့ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်နိုင်ချေရှိသူတွေက သူတို့ကိုယ်သူတို့လူသိများအောင်လုပ်ရမှာ စိုးရိမ်နေတယ်လို့ အကဲခတ်တွေက သုံးသပ်ပါတယ်။
အမှန်တကယ်တိုက်ပွဲဝင်နေတဲ့ ပီဒီအက်ဖ်တွေနဲ့ တိုင်းရင်းသားတပ်ဖွဲ့တွေကလူအများအပြားကလည်း ထိုင်ရာမထတက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေနဲ့ အာရုံစိုက်ခံရအောင်ကြိုးစားသူတွေကို မြန်မြန်ဆန်ဆန်လှောင်ရယ်ကြတယ်လို့လည်း ပြောဆိုမှုတွေရှိနေပါတယ်။
၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်တွေကတည်းက မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ဒီမိုကရေစီအမှတ်အသားနဲ့ အာဏာသိမ်းမှုမှာဖြုတ်ချခံခဲ့ရတဲ့ အန်အယ်လ်ဒီပါတီရဲ့ခေါင်းဆောင်ဖြစ်တဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်သာ လွတ်လပ်စွာလှုပ်ရှားခွင့်ရရင် ဇီလန်စကီးလိုမျိုး စည်းလုံးညီညွတ်စေတဲ့အခန်းကဏ္ဍမှာတာဝန်ယူနိုင်မှာပါ။
သူဖမ်းဆီးခံရတဲ့နေ့မှာ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေအနေနဲ့ အာဏာသိမ်းမှုကိုလက်မခံဖို့ သူကတိုက်တွန်းခဲ့ပြီး စစ်အာဏာသိမ်းမှုဟာ နိုင်ငံကို အာဏာရှင်လက်အောက်ပြန်ရောက်သွားစေနိုင်လိမ့်မယ်လို့ နိုင်ငံတကာကို သတိပေးခဲ့ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ သူက ထိန်းသိမ်းခံနေရတာကနေ လူအများသိစေတဲ့၊ သူ့ကိုထောက်ခံသူတွေကနေ သယ်ဆောင်ပေးတဲ့၊ တခါတလေ ဝှက်စာဆန်တဲ့ သတင်းစကားပါးမှုတွေရှားပါးပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ဧပြီလတုန်းကလည်း ဆက်လက်စည်းလုံးညီညွတ်ပြီး မတူညီတဲ့အမြင်တွေအပေါ် ဆွေးနွေးကြဖို့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေကို သူက တိုက်တွန်းခဲ့ဟန်ရှိပါတယ်။
“တော်တော်ကောင်းမွန်တဲ့ ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးစည်းရုံးလှုံ့ဆော်မှုတခုကလုပ်သလိုမျိုး ညီညွတ်စေပြီး သြဇာရှိတဲ့ပုံရိပ်တခုကတော့ တော်တော်လေးကိုကူညီနိုင်မှာပါ” လို့ စာရေးဆရာ၊ အကဲခတ်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာအမေရိကန်သံအမတ်ဟောင်း စကော့ မာစီရယ်က အေးရှားတိုင်းမ်စ်ကို ပြောပါတယ်။
တကယ်လို့များ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်သာ ဖမ်းဆီးမခံရဘဲ အာဏာသိမ်းမှုမတိုင်ခင် နိုင်ငံခြားကိုရှောင်တိမ်းနိုင်မယ်ဆိုရင် ဘာတွေဖြစ်လာမလဲဆိုတာကို ခန့်မှန်းကြည့်ရုံပဲ ခန့်မှန်းနိုင်ပါတယ်။
ဖြစ်နိုင်တာကတော့ ဇီလန်စကီးလိုပဲ အမေရိကန်ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်နဲ့ အနောက်နိုင်ငံတွေ၊ ပိုကျယ်ပြန့်တဲ့ကမ္ဘာအနှံ့က လွှတ်တော်တွေမှာ မိန့်ခွန်းပြောဖို့ ဖိတ်ခံရနိုင်ပြီး သတင်းတွေမှာ ပုံမှန်တွေ့ရနိုင်ပါတယ်။
သတင်းစာနဲ့ရုပ်သံသတင်းအယ်ဒီတာတွေက လူသားတယောက်နဲ့ထိတွေ့ခွင့်ရတဲ့သတင်းဇာတ်ကြောင်းတွေရဖို့ ပိုလိုလားပြီး နိုဘယ်ငြိမ်းချမ်းရေးဆုရှင်နဲ့ အနောက်နိုင်ငံတွေမှာ နာမည်ကို ချက်ချင်းအသိအမှတ်ပြုနိုင်တဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံကို သတင်းတွေထဲမှာပါနေဖို့ မီးတောက်တခုဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။
တကယ်တော့ ဒီလမ်းကြောင်းမှာလည်း ပြဿနာရှိနေပါသေးတယ်။
ဒီမိုကရေစီရရှိရေး အကြမ်းမဖက်ရပ်တည်မှုအတွက် ၁၉၈၉ ခုနှစ်နဲ့ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်ကြား ၁၅ နှစ်ကြာထိန်းသိမ်းခံရစဉ်အတွင်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ အနောက်လစ်ဘရယ်နိုင်ငံတွေနဲ့ ရင်းနှီးခဲ့ပြီး အာဏာမရှိသူတွေရဲ့အာဏာကို စံနမူနာဥပမာတခုအနေနဲ့ဖြစ်ခဲ့လို့ ၁၉၉၁ ခုနှစ်မှာ နိုဘယ်ငြိမ်းချမ်းရေးဆုပေးအပ်ခံခဲ့ရပါတယ်။
ဆုတွေနဲ့ ချီးမွမ်းထောပနာတွေ ဆက်တိုက်ရောက်လာခဲ့ပြီး ပြင်သစ်ဒါရိုက်တာ လူ့ခ် ဘတ်ဆန်ရဲ့အတ္ထုပတ္တိရုပ်ရှင် “The Lady” ဟာလည်း နယ်ဆင် မန်ဒဲလားနဲ့ထပ်တူပြောခံရပြီး သူ့ကို အနောက်ကမ္ဘာမှာ မှတ်မိဖွယ်ပုံရိပ်တခု ဖြစ်လာစေပါတယ်။
၂၀၁၆ ခုနှစ်မှာ အန်အယ်လ်ဒီပါတီ အစိုးရအဖြစ်ရွေးကောက်ခံရပြီး ကာကွယ်ရေး၊ ပြည်ထဲရေးနဲ့ နယ်စပ်ရေးရာအပါအဝင် ထိပ်တန်းဝန်ကြီးဌာနတွေကို စစ်တပ်က ဆက်လက်ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ အရပ်သားတပိုင်းအစိုးရမှာ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံဖြစ်လာပြီးနောက် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ ဂုဏ်သတင်းဆိုးဆိုးရွားရွားထိခိုက်ခဲ့ပါတယ်။ (ဖမ်းဆီးခံရတဲ့နေ့မှာ ပြင်သစ်သတင်းစာတစောင်က သူ့ကို အပယ်ခံလို့သုံးနှုန်းခဲ့ပါတယ်။)
တာဝန်ယူစဉ်ကာလမှာ သူလက်ခံကျင့်သုံးမယ်လို့ အချိန်တော်တော်ကြာကတည်းကပြောထားတဲ့ လစ်ဘရယ်မူဝါဒတွေ ဖိအားပေးကျင့်သုံးခြင်းမရှိဘူးလို့ မကြာခဏစွပ်စွဲခံရလေ့ရှိပါတယ်။ ပိုဆိုးတာက ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာ နိုင်ငံတကာဝိုင်းဝန်းရှုတ်ချတဲ့၊ စစ်တပ်ဦးဆောင်ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ မွတ်ဆလင်ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုကို သူက မရှုတ်ချနိုင်ခဲ့တဲ့နောက် သူ့ပုံရိပ်ဟာ အဖတ်ဆယ်မရအောင် ပျက်စီးခဲ့ပါတယ်။
ရိုဟင်ဂျာ ၇၃၀၀၀၀ ကျော်ဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံက ယိုင်နဲ့နဲ့၊ ရေမကြာခဏကြီးတဲ့ဒုက္ခသည်စခန်းတွေဆီ ထွက်ပြေးခဲ့ပြီး ကျန်ခဲ့တဲ့ ၆ သိန်းလောက်ကတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖိနှိပ်ခံနေရတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်အဖွဲ့(HRW)က ခန့်မှန်းထားပါတယ်။
“စစ်တပ်ကို ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုစွဲချက်တွေအတွက် အကာအကွယ်ပေးခဲ့ပြီးတဲ့နောက် (ဒေါ်)အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ နိုင်ငံတကာရဲ့ယုံကြည်ခံရမှုနဲ့ ကိုယ်ချင်းစာမှုအားလုံးဆုံးရှုံးလိုက်ပါတယ်” ဆိုပြီး ဝါရှင်တန်ဒီစီမှာရှိတဲ့ အမျိုးသားစစ်မက်ဆိုင်ရာတက္ကသိုလ်ကပါမောက္ခ ဇာချာရီ အဘူဇာက ပြောပါတယ်။
“သူကလည်း ပြဿနာတစိတ်တပိုင်းဖြစ်ခဲ့တယ်။ တကယ်လို့များ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းထားတာမရှိနိုင်ရင် သူ့မှာ အခန်းကဏ္ဍတခုခုမရှိသင့်ဘူး။ ရိုးရိုးပြောရရင် သူက အစွန်းရောက်လွန်းတယ်။ ဒါပေမဲ့ အခု နိုင်ငံရေးထိပ်သီးတွေရဲ့အသိနဲ့ အခြေခံရှိတဲ့ ပုံရိပ်တခုအနေနဲ့ဖြစ်တဲ့ သူမရှိတော့ နိုင်ငံတကာအထောက်အပံ့တွေစုဝေးရာမှာ အန်ယူဂျီကို အထိနာစေပါတယ်” လို့လည်း ပြောပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ ညီညွတ်စေတဲ့၊ သြဇာတိက္ကမ ရှိတဲ့ပုံရိပ်တခုအနေနဲ့ တစုံတယောက်ရှိနေမယ်ဆိုရင် နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းက ပိုမိုစည်းလုံးတဲ့တုံ့ပြန်မှုတခုရလာမလားဆိုတာကတော့ သံသယဖြစ်စရာဖြစ်နေတုန်းပါ။
“ ဒါကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေးပြဿနာလို့ ကျွန်တော်တော့မထင်ပါဘူး။ ခေါင်းဆောင်မှုနဲ့ပဲဆိုင်ပါတယ်” လို့ အကြီးတန်းနိုင်ငံခြားသံတမန်တယောက်က အေးရှားတိုင်းမ်စ်ကိုပြောပါတယ်။
အဓိကပြဿနာက ကျယ်ပြောတဲ့ခုခံရေးလှုပ်ရှားမှုတွေဟာ စုစည်းမှုမရှိတာလို့ အကဲခတ်တွေနဲ့ လေ့လာသုံးသပ်သူတွေကပြောပါတယ်။ လှုပ်ရှားမှုကိုယ်စားပြုအနေနဲ့ဆွေးနွေးဖို့ အန်ယူဂျီကအခိုင်အမာပြောနေပေမဲ့ လှုပ်ရှားမှုဟာ အမြောက်အမြားရှိနေတဲ့၊ အများစုက အမှီအခိုကင်းမဲ့စွာလှုပ်ရှားနေတဲ့ ဒါမှမဟုတ် တိုင်းရင်းသားတပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ချိတ်ဆက်ထားတဲ့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့(ပီဒီအက်ဖ်)တွေကြားမှာ ကွဲပြားနေပါတယ်။
“စည်းလုံးညီညွတ်တဲ့ အတိုက်အခံမရှိတဲ့အတွက် အတိုက်အခံတွေကိုကိုယ်စားပြုတဲ့ သြဇာတိက္ကမ ရှိတဲ့ခေါင်းဆောင်တယောက်မရှိပါဘူး” လို့ မဟာဗျူဟာနှင့် နိုင်ငံတကာလေ့လာရေးစင်တာ (စီအက်စ်အိုင်အက်စ်) က အရှေ့တောင်အာရှအစီအစဉ်ညွှန်ကြားရေးမှူး ဂရေဂိုရီ ပိုလင်းကပြောပါတယ်။
“အတိုက်အခံအဖွဲ့တွေ အားလုံးကိုယ်စားစကားပြောမယ်လို့ အန်ယူဂျီကပြောပေမဲ့ မပြောပါဘူး။ တိုင်းရင်းသားတပ်ဖွဲ့တွေ ဒါမှမဟုတ် သူတို့မပါဘဲ အန်ယူဂျီမှာ အောင်ပွဲမျှော်လင့်ချက်မရှိတဲ့ ပိုအရေးကြီးတဲ့တိုက်ခိုက်ရေးအင်အားစုက အန်ယူဂျီရဲ့နိုင်ငံရေးဦးဆောင်မှုနောက်ကို လိုက်ဖို့ စိတ်မဝင်စားပါဘူး” လို့ လည်း သူကဖြည့်စွက်ပါတယ်။
တချို့အကဲခတ်တွေအသိအမှတ်ပြုသလို စုစည်းမှုကင်းမဲ့တဲ့လှုပ်ရှားမှုဖြစ်နေတာဟာ နိုင်ငံခြားအစိုးရတွေက ပဋိပက္ခထဲဝင်ပါဖို့ ရွံ့နေတဲ့အဓိကအကြောင်းရင်းဖြစ်ပါတယ်။
သူတို့ကိုယ်စားပြုတယ်လို့ ဆိုတဲ့လှုပ်ရှားမှုရဲ့သဘောထားကို စင်ပြိုင်အစိုးရက မကွပ်ကဲနိုင်ရင် အန်ယူဂျီကိုပိုပြီးထောက်ပံ့တာဟာ တခုခုဖြစ်လာနိုင်တယ်ဆိုတာ သူတို့အတွက် မရှင်းမလင်းဖြစ်နေပါတယ်။
“ညီညွတ်တဲ့တပ်ဦးကို ဖန်တီးနိုင်အောင် တိုင်းရင်းသားတပ်ဖွဲ့တွေ၊ တိုင်းရင်းသားနိုင်ငံရေးပါတီတွေနဲ့ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေကို စုဝေးစေနိုင်ဖို့ လိုအပ်တဲ့ဖက်ဒရယ်စနစ်အပေါ် လိုက်လျောချက်တွေလုပ်ရမယ်လို့ဆိုလိုတဲ့ စစ်တပ်ရဲ့ရွေးကောက်ပွဲအစီအစဉ်နဲ့ မပတ်သက်တဲ့တခြားလမ်းကြောင်းတခုကို ဖန်တီးဖို့ ကိုယ်ချင်းစာတဲ့အစိုးရတွေက အန်ယူဂျီကို စောင့်ကြည့်နေပါတယ်” ဆိုပြီး စစ်တပ်ကိုဒဏ်ခတ်အရေးယူမှုတွေ လုပ်ဆောင်ရေး အစဉ်တစိုက်လှုပ်ရှားနေတဲ့ ဘားမားကမ်ပိန်းယူကေရဲ့ညွှန်ကြားရေးမှူး မာ့က် ဖာမနာကပြောပါတယ်။
“ဒီလိုဖြစ်မလာသေးပါဘူး”ဆိုပြီးလည်း သူက ဖြည့်စွက်ပြောပါတယ်။
အသက် ၇၇ နှစ်ရှိနေတဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူကြိုက်များနေသေးပေမဲ့ သူ့ရဲ့နိုင်ငံရေးရေပန်းစားမှု အချိန်ကာလဟာ အဆုံးသတ်သွားပုံပေါ်ပါတယ်။ လူငယ်မျိုးဆက်အများအပြားက အန်အယ်လ်ဒီကို ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ချုပ်ကိုင်နေတာဟာ ဒီမိုကရေစီဖွံ့ဖြိုးရေးကို အတားအဆီးဖြစ်နေတယ်လို့ အသိအမှတ်ပြုပါတယ်။
တိုင်းရင်းသားဒေသတွေက လူနည်းစုအုပ်စုတွေရဲ့မေးခွန်းတွေယုတ်ဆွဆုံးမဟုတ်ရင်တောင် မြန်မာနိုင်ငံကိုဆယ်စုနှစ်များစွာအမြစ်တွယ်နေတဲ့ပြဿနာတွေအတွက် တော်လှန်ရေးဆုံးဖြတ်ချက်တွေမှာ ပိုသဘောတူနိုင်အောင် အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုဟာ အန်အယ်လ်ဒီရဲ့ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးကို ဖယ်ချဖို့လိုအပ်တယ်လို့ တခြားသူတွေက အသိအမှတ်ပြုပါတယ်။
ဥပမာအားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့သမိုင်းဝင်အကွဲအပြဲတွေအတွက် တိုင်းရင်းသားဒေသ အစွန်အဖျားတွေမှာ ပိုပြီးကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးထားရုံသာမက လူနည်းစုအုပ်စုတွေကို ပိုကိုယ်စားပြုခွင့်လည်းပါဝင်တဲ့ ဖက်ဒရယ်အဖြေတခုကို အန်ယူဂျီက အခုအဆိုပြုထားပါတယ်။
ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့လွတ်လပ်ရေးဘယ်လိုရရှိအောင်လုပ်မလဲဆိုတဲ့ စဉ်းစားနည်းတွေကိုလည်း အာဏာသိမ်းမှုဆန့်ကျင်ရေးတော်လှန်မှုက သိသိသာသာပြောင်းလဲပေးလိုက်ပါတယ်။
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ အန်ယူဂျီရဲ့လူကြီးပိုင်းအများအပြားက နိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက်တွေရဖို့ အကြမ်းမဖက်တဲ့နည်းလမ်းသုံးဖို့ ရှုမြင်ကြတဲ့မျိုးဆက်ဟောင်းကဖြစ်ချိန်မှာ အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ကို ဖြုတ်ချနိုင်တဲ့ အင်အားသုံးရတဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့သာ လွတ်လပ်ရေးက အလွယ်တကူရနိုင်မယ်လို့ လူငယ်ပီဒီအက်ဖ်တွေက ရှင်းရှင်းလင်းလင်း အသိအမှတ်ပြုပါတယ်။
အခုပြည်တွင်းစစ်မဖြစ်ခင်က ပိုနေမြဲကျားနေမြဲအခြေအနေကို ပြန်သွားမယ်ဆိုရင် လူငယ်တွေလက်ခံမယ့်အနေအထားမရှိသလောက် ဖြစ်နေပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် စစ်တပ်ကြီးစိုးတဲ့နိုင်ငံရေးနဲ့ တိုင်းရင်းသားဒေသအစွန်အဖျားတွေကို ဗဟိုချုပ်ကိုင်ထားတာတွေကို တော်လှန်ရေးနဲ့ ပြောင်းပြန်လှန်ပစ်ရမှာပါ။
သူ့ရဲ့သြဇာတိက္ကမနဲ့ ထိုးနှက်ချက်တွေရှိခဲ့ပေမဲ့ လက်ရှိခေါင်းဆောင်မဲ့လှုပ်ရှားမှုက အများအပြားအတွက်တော့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ ကျရှုံးခဲ့တဲ့ နည်းလမ်းဟောင်းတွေကို ကိုယ်စားပြုနေပါတယ်။
(Asia Times သတင်းစာတွင် နိုင်ငံရေးသတင်းထောက်နှင့်ဆောင်းပါးရှင် David Hutt ရေးသားသော Myanmar’s resistance needs a Zelensky-like charismatic leader ကို #OhkKar ဘာသာပြန်ဆိုသည်။ )
#MeKongNews
Photo – AFP
