မဲခေါင်၊ မတ် ၈
ရှမ်းပြည်အရှေ့ပိုင်း၊ မိုင်းဆတ်မြို့မှာ တိုးချဲ့လာတဲ့ရွှေသတ္တုတူးဖော်မှုတွေက ထိုင်းနိုင်ငံနယ်စပ် မယ်ဆိုင်မြို့ရဲ့ မယ်ဆိုင်မြစ်ရေကို ညစ်ညမ်းလာစေတာလို့ ရှမ်းလူ့အခွင့်အရေးမဏ္ဍိုင်က ဒီနေ့ မတ်လ ၈ ရက်မှာ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။
ထိုင်းနိုင်ငံမြောက်ပိုင်း၊ နယ်စပ်မြို့မယ်ဆိုင်ဒေသခံတွေဟာ ၎င်းတို့မြို့ရဲ့ အဓိကရေပေးဝေမှုစနစ်ကို အဓိကထောက်ပံ့နေတဲ့ မယ်ဆိုင်မြစ်အတွင်းမှာ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ အနည်ကျ ညစ်ညမ်းမှုတွေကို သတိထားမိလာကြပြီး အဲဒီအကြောင်းအရင်းဟာ မယ်ဆိုင်မြစ်ဖျားပိုင်း ၃၀ ကီလိုမီတာအကွာမှာရှိတဲ့ မိုင်းဆတ်မြို့အရှေ့ပိုင်းမှာ တိုးချဲ့လာတဲ့ ရွှေတူးဖော်မှုတွေကြောင့်ဖြစ်လို့ ရေထုအရည်အသွေးနဲ့ အဆိပ်သင့်မှုကို အနီးကပ်စောင့်ကြည့် သင့်တယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ဒီလို မယ်ဆိုင်မြစ်အတွင်း ရေထုအခြေအနေပုံမှန်မဟုတ်နာကို ပြီးခဲ့တဲ့ ဇန်နဝါရီလကတည်းက သတိပြုမိခဲ့တာဖြစ်လို့ စောင့်ကြည့်နေတာလို့ ရှမ်းလူ့အခွင့်အရေးမဏ္ဍိုင်က နန်းမွေလျန်းက ပြောပါတယ်။
အဓိကကတော့ စစ်အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်းမှာ ကျမတို့အနေနဲ့သယံဇာတနဲ့ ဒေသခံတွေအပေါ်ထိခိုက်မှုတွေ တအားများလာတာပေါ့နော်၊ အဲဒီအတွက် ကျမတို့အနေနဲ့စိတ်ပူတယ်၊ ဒေသခံတွေနဲ့အရင်းအမြစ် ပတ်ဝန်းကျင်တွေကို ထိခိုက်တဲ့လုပ်ငန်းတွေကို ဒါတွေကို အတတ်နိုင်ဆုံးစောင့်ကြည့်ကြဖို့ပေါ့နော် ကျမတို့တတ်နိုင်သမျှ ကာကွယ်ကြဖို့လိုတယ်လို့ နန်းမွေလျန်းက မဲခေါင်ကို ပြောကြားပါတယ်။
ယင်းအစီရင်ခံစာမှာ စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ မယ်ကြုတ်ပြည်သူ့စစ်ဟာ ၂၀၂၁ခုနှစ်မှာ တရုတ်လုပ်ငန်းရှင်တွေကို မယ်ကြုတ်ကျေးရွာ အနောက်ဘက်က တောင်ကုန်းတွေမှာရွှေတူးဖော်ဖို့ ခွင့်ပြုပေးခဲ့ပြီး သတ္တုတွင်းနဲ့ ရွှေသန့်စင်ကန်တွေက ဆိုင်ယာနိုက်လို အဆိပ်ဖြစ်စေတဲ့ ဓာတု ပစ္စည်းတွေကိုရွှေကို ရှာဖွေရာမှာအသုံးပြုခဲ့ပြီးအကြွင်းအကျန်တွေဟာ မယ်ဆိုင်မြစ်ထဲကို စီးဝင်တဲ့ချောင်းထဲကို စီးဝင်သွားတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။
UWSA ဝပြည်သွေးစီးညီညွတ်ရေးတပ်မတော်ဟာ ၁၉၉၉-၂၀၀၀ ခုနှစ်တွေမှာ ရှမ်းမြောက်ကနေ ၀ လူမျိုး ၁၆၀၀၀ ကျော်ခန့်ကို တာလန်ကျေးရွာကို အဓမ္မပြောင်းရွှေ့စေခဲ့ပြီး အခြား ၂၆၀၀၀ ဦးခန့်ကို မိုင်းတုံ၊ မိုင်းဆတ်နဲ့ တာချီလိတ်မြို့တွေမှာ အခြေချဖို့ ပြောင်းရွှေ့ပေးခဲ့တယ်လို့ဆိုပါတယ်။
အဲဒါကြောင့် ရှမ်းလယ်သမား ၁၂၀၀ခန့်ဟာ အတင်းအဓမ္မမောင်းထုတ်ခံရပြီး ထိုင်းနယ်စပ် လွယ်ကော်ဝမ်းဒုက္ခသည်စခန်းကိုရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကြရသလို သစ်တောတွေကိုလည်း အပြောင်ရှင်းပြီး နှစ်ရှည် ရာဘာစိုက်ပျိုးမှုတွေနဲ့ အစားထိုးခဲ့တယ်လို့ အစီရင်ခံစာမှာ ပါရှိပါတယ်။
၂၀၂၂ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းမှာ UWSA တပ်ဖွဲ့ဟာ တရုတ်သတ္တုတွင်းလုပ်ငန်းရှင်တွေနဲ့ ထောင်ချီတဲ့ လုပ်သားတွေကို မိုင်းကန်းရဲ့ မယ်ဆိုင်မြစ်တစ်လျှောက်မှာ ရွှေတူးဖော်ခွင့်ပြုခဲ့ကြောင်း၊ တောင်ကုန်းတွေ ဖြိုချခံရပြီး ကျယ်ပြန့်တဲ့မြေနေရာတွေဟာ မြစ်ထဲကို တိုက်ရိုက်စီးဝင်တဲ့ရွှေချက်ကန်တွေအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။
၂၀၂၃ခုနှစ် ကုန်ပိုင်းမှာတော့ နားယောင်းအနီး မယ်ဆိုင်မြစ်အထက်ပိုင်းတစ်လျှောက်အထိ တိုးချဲ့များပြားလာကာ ၂၀၂၃ ဒီဇင်ဘာအစောပိုင်းမှာ တရုတ်အလုပ်သမားတွေ ရာချီတင်ဆောင်လာတဲ့ ကားတန်းဟာ တာချီလိတ်က မိုင်းကန်းသို့ ညပိုင်းတွေမှာ ဖြတ်သန်းသယ်ဆောင်နေခဲ့တယ်လို့ အစီရင်ခံစာမှာပါရှိပါတယ်။
MK-012
